75 năm truyền thống lực lượng TNXP: Biểu tượng rực rỡ của chủ nghĩa anh hùng cách mạng và tinh thần yêu nước của thanh niên Việt Nam

Cách đây 75 năm, vào ngày 15/7/1950, Đội Thanh niên xung phong công tác Trung ương đầu tiên ra đời theo sắc lệnh của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Và ngày 15/7/1950 đã đi vào lịch sử và trở thành Ngày truyền thống của lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam. Trải qua 2 cuộc kháng chiến vệ quốc vĩ đại của dân tộc, lực lượng TNXP đã tôi luyện, trưởng thành, có những đóng góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Cách đây 75 năm, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ đạo Đảng đoàn Thanh vận Trung ương và Ban Thường vụ Trung ương Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam thành lập Đội Thanh niên xung phong (TNXP) công tác Trung ương vào ngày 15/7/1950, đó là tiền thân của lực lượng TNXP Việt Nam. Đơn vị Thanh niên xung phong công tác Trung ương được thành lập tại núi Hồng, huyện Định Hóa, tỉnh Thái Nguyên với 225 đội viên để phục vụ chiến dịch Biên giới.

Ảnh: Chủ tịch Hồ Chí Minh nói chuyện thân mật với đại biểu Thanh niên xung phong dự Đại hội TNXP chống Mỹ cứu nước toàn miền Bắc tháng 1/1967. (Nguồn: TTXVN)

Chỉ 8 tháng sau, ngày 20/3/1951, Bác Hồ đã đến thăm Liên phân đội 312 làm nhiệm vụ tại cầu Nà Cù, xã Cẩm Giàng (Bạch Thông, Bắc Kạn), Người đã tặng 4 câu thơ mà sau này trở thành phương châm sống và hành động của TNXP, các thế hệ trẻ của đất nước:

“Không có việc gì khó

Chỉ sợ lòng không bền

 Đào núi và lấp biển

Quyết chí ắt làm nên”.

Từ khi mới thành lập, lực lượng thanh niên xung phong đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ phục vụ chiến đấu tại Chiến dịch Biên giới năm 1950, được Bác Hồ và Đại tướng Võ Nguyên Giáp khen ngợi.

Trong kháng chiến chống thực dân Pháp, những trang vàng lịch sử của TNXP còn ghi rõ: Hơn 50.000 TNXP làm nhiệm vụ ở Điện Biên Phủ, 16.000 TNXP Đội 34 và Đội 40 làm các nhiệm vụ mở đường, vận chuyển hậu cần, cáng tải thương binh, tử sĩ, tháo gỡ bom, mìn. Khi chiến sự ác liệt diễn ra, hơn 8.000 TNXP đã chuyển sang Quân đội, trực tiếp cầm súng đánh đuổi quân thù. Trong trận Đắk Pơ (Gia Lai), TNXP cùng với Trung đoàn 96 bộ đội Liên khu 5 đã chiến đấu dũng cảm, chiến thắng vẻ vang có ý nghĩa tạo bước ngoặt cho chiến trường Tây Nguyên năm 1954.

Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, thực hiện lời kêu gọi của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Trung ương Đảng, hưởng ứng các phong trào: “Ba sẵn sàng”, “Năm xung phong”, 250.000 TNXP ở miền Bắc và miền Nam hăng hái làm nhiệm vụ mở các tuyến đường chiến lược, bảo đảm giao thông, vận chuyển vũ khí, đạn dược, lương thực, cáng tải thương binh, tử sĩ, tháo gỡ bom, mìn, phục vụ và tham gia chiến đấu cùng các đơn vị quân đội trên các chiến trường, với tinh thần “Quyết tâm đánh thắng giặc Mỹ xâm lược!”.

Ảnh: Ngã ba Đồng Lộc nơi bắt đầu và là "yết hầu giao thông" quan trọng của tuyến đường Trường Sơn - nơi 10 cô gái thanh niên xung phong Tiểu đội thuộc Đại đội 552 tổng đội Thanh niên xung phong Hà Tĩnh đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Ảnh Văn Sắc - TTXVN

Trên tuyến đường Trường Sơn lịch sử, có hơn 46.000 TNXP tham gia mở đường (bằng 1/3 các lực lượng) để lại những “địa chỉ đỏ” như: Truông Bồn, Ngã ba Đồng Lộc, hang Tám Cô, Đường 10, Đường 20 Quyết thắng... Ở miền Nam, TNXP cũng lập nên những chiến công lớn, như: Quảng Đà, Đường 1C, Phước Long - Sông Bé, Núi Thành, điển hình là Tiểu đoàn nữ TNXP Bà Thao (Khu 5). Trong 10 năm (1965 - 1975), TNXP đã mở 2.165km đường; chốt giữ, bảo đảm giao thông 2.526 trọng điểm; tham gia phục vụ 16 chiến dịch lớn, với 641 trận đánh cấp trung đoàn trở lên; vận chuyển 20.153 tấn vũ khí, lương thực; cáng tải chăm sóc 9.063 thương binh; diệt và bắt sống 1.119 tên địch; bắn cháy, phá hủy 10 xe tăng; phá gỡ hơn 100.000 quả bom các loại.

Tiếp đó, có 200.000 TNXP tham gia làm nhiệm vụ khắc phục hậu quả chiến tranh ở các tỉnh phía Nam, 51.000 TNXP tham gia bảo vệ biên giới phía Bắc, phía Nam, giúp bạn Lào và Cam-pu-chia. Qua các thời kỳ kháng chiến, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, đã có hơn 666.000 TNXP làm nhiệm vụ, trong đó 6.733 người hy sinh (6.458 được công nhận liệt sĩ), 40.409 người bị thương (36.111 được xác nhận thương binh), hơn 17.000 người và con đẻ bị nhiễm chất độc da cam.

Lực lượng TNXP Việt Nam vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng: Huân chương Thành đồng Tổ quốc hạng Nhất, Huân chương Độc lập hạng Nhất, Huân chương Hồ Chí Minh, danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, Ban Chấp hành Trung ương Đảng tặng bức trướng mang dòng chữ: “Thanh niên xung phong chiến đấu dũng cảm, lao động sáng tạo, lập công xuất sắc”... 42 tập thể và 40 cá nhân được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân, 28.000 cán bộ, chiến sĩ được tặng thưởng huân chương, huy chương kháng chiến.

Lực lượng Thanh niên xung phong đã trải qua rất nhiều lần đổi tên trong lịch sử: Có thể kể đến các tên như:

Đội Thanh niên xung phong công tác Trung ương (15/7/1950)

Đội Thanh niên xung phong (26/3/1953)

Đoàn Thanh niên xung phong Trung ương (12/1963)

Đội Thanh niên xung phong chống Mỹ, cứu nước (21/6/1965)

Lực lượng Thanh niên xung phong giải phóng miền Nam (20/4/1964)

Ban Thanh niên xung phong – Lao động trẻ

Thể theo nguyện vọng của đông đảo cán bộ, đội viên thanh niên xung phong các thế hệ, theo đề nghị của Ủy Ban Thanh niên Cộng Sản Hồ Chí Minh, ngày 30/6/1995, Thủ tướng Chính phủ đã ra quyết định số 382/TTG quy định lấy ngày 15/7 hàng năm làm Ngày truyền thống của lực lượng Thanh niên xung phong Việt Nam.

Ngày 15/7 – Ngày truyền thống của lực lượng Thanh niên xung phong mang tới nhiều ý nghĩa tốt đẹp. Đây là dịp để cả nước nhớ về hình ảnh những người thanh niên xung phong kiên cường, bất khuất, dũng cảm hoàn thành nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc. Đến khi thời bình, những phẩm chất đáng quý của lực lượng thanh niên xung phong vẫn tiếp tục phát huy; giữ vững ngọn lửa cách mạng, luôn nỗ lực vươn lên trong cuộc sống, tham gia vào công cuộc xây dựng và phát triển đất nước.