Ảnh bìa

Kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành Xuất bản, in và phát hành Sách Việt Nam

Ngày 10/10, tại Hà Nội, Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam phối hợp tổ chức Lễ kỷ niệm 70 năm Ngày truyền thống ngành xuất bản, in và phát hành sách Việt Nam (10/10/1952-10/10/2022) và Gặp mặt, tuyên dương người làm xuất bản tiêu biểu.

 

Đầu thế kỷ XX, đất nước trải qua những biến động xã hội sâu sắc do tác động của quá trình khai phá thuộc địa của chủ nghĩa tư bản - thực dân Pháp cùng các cuộc vận động canh tân trong nước và các cuộc cách mạng giải phóng dân tộc trên thế giới. Trong bối cảnh đó, theo dấu chân đầy gian khó và hy sinh của những nhà cách mạng, đã lần lượt xuất hiện những cơ sở xuất bản cách mạng đầu tiên như: Xưởng in Lê Văn Tân, Xưởng in Rạng Đông, Hiệu sách Đồng Xuân ở Hà Nội, Nhà xuất bản Tân Thanh, Hiệu sách Hương Giang ở Huế, Nhà xuất bản Tư tưởng mới, Hiệu sách Việt Quang ở Đà Nẵng, Nhà sách Tân văn hoá ở Sài gòn và rất nhiều xưởng in, nhà sách theo khuynh hướng tiến bộ khác trên cả nước. Tất cả mở đầu cho việc hình thành một nền xuất bản mới - Xuất bản cách mạng.

Ảnh: Đồng chí Võ Văn Thưởng và đồng chí Nguyễn Trọng Nghĩa trao biểu trưng vinh danh cho các cán bộ lão thành, có nhiều thành tích, cống hiến cho ngành xuất bản, in và phát hành sách Việt Nam. (Ảnh: Ban tổ chức)

 

Năm 1945, Cách mạng tháng Tám thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời, đất nước được độc lập, nhân dân được tự do. Đảng định hướng rõ mục tiêu xây dựng nền văn hóa mới với tính chất dân tộc, khoa học, đại chúng và xác định rõ việc xây dựng nền văn hóa mới phải đi liền với đánh đổ nền văn hóa nô dịch của chủ nghĩa thực dân. Từ định hướng quan trọng đó, các bộ phận xuất bản, in ấn, phát hành được kiện toàn và dần đi vào hoạt động ổn định. Từ năm 1945 đến năm 1951, nhiều nhà xuất bản, xưởng in đã được thành lập như: Nhà xuất bản Lao động, Nhà xuất bản Sự thật, Nhà xuất bản Văn hoá cứu quốc, Nhà in Tiến bộ thành lập năm 1945, Nhà xuất bản Quân du kích thành lập năm 1947, Nhà xuất bản Vệ quốc quân thành lập năm 1948. Các xưởng in Quân đội, Xưởng in ấn I) tách từ Nhà in Tiến bộ cũng được hình thành trong điều kiện thiếu thốn, khó khăn tại ATK Việt Bắc trong giai đoạn từ năm 1948 - 1951.

Năm 1952, cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp chuyển sang giai đoạn quyết định, chuẩn bị cho Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, đòi hỏi về sách báo ngày càng tăng cả về số lượng và chất lượng. Trong bối cảnh đó, ngày 10/10/1952, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh 122/SL thành lập Nhà in quốc gia. Và sau này, ngày 10/10 đã trở thành ngày truyền thống của Ngành xuất bản, in và phát hành sách Việt Nam.

Trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, toàn ngành đã xuất bản được 31 ngàn tên sách với 529 triệu bản sách. Đây là minh chứng cho sự lớn mạnh của Ngành, khẳng định những đóng góp to lớn, quan trọng của Ngành vào sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Và cũng trong những năm tháng chiến tranh ác liệt ấy, nhiều cán bộ - chiến sĩ làm công tác xuất bản, in và phát hành đã theo tiếng gọi non sông lên đường ra trận, nhiều người đã anh dũng hi sinh, góp phần tô thắm thêm trang sử vẻ vang của dân tộc.

Ảnh: Các ấn phẩm trưng bày tại lễ kỷ niệm.

Năm 1975, miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, ngành xuất bản, một binh chủng quan trọng trên mặt trận văn hoá - tư tưởng đã nhanh chóng chiếm lĩnh trận địa. Vượt qua muôn vàn khó khăn trong thời kỳ này, toàn Ngành nâng cao năng lực hoạt động, xuất bản được 22 ngàn tên sách với 533 triệu bản sách, từ đó đặt nền tảng vững chắc cho một giai đoạn đổi mới sâu sắc và toàn diện của những năm tiếp theo.

Từ quốc gia thiếu sách vào những năm 80 - 90 thế kỷ XX với năng lực sản xuất vào khoảng trên 2.000 đầu sách/năm, bình quân sách/người đạt 0,8 bản, toàn ngành đã vươn lên phát triển cả về quy mô, trình độ, năng lực với hệ thống gồm 57 nhà xuất bản, trên 2.300 cơ sở in, trên 2.000 doanh nghiệp phát hành, gần 13.000 điểm phát hành trên cả nước; đã xuất bản khoảng 450 triệu bản sách/năm, đưa mức bình quân đầu người/sách đạt 4,4 - 4,5 bản, đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của xã hội.

Đặc biệt những năm gần đây, nhằm thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, Ngành xuất bản, in và phát hành đã không ngừng đổi mới. Nhiều nhà xuất bản, đơn vị phát hành mở rộng chức năng xuất bản, phát hành sách điện tử, nhiều loại hình xuất bản phẩm điện tử hiện đại được xuất bản, nhiều cơ sở in quy mô, hiện đại ngang tầm khu vực được xây dựng, tạo dựng diện mạo mới cho Ngành xuất bản, in và phát hành.

Theo Nguyễn Thành (Đại biểu nhân dân)